Bhagavad Gita Parte 9

Parte 1  Parte 2  Parte 3  Parte 4  Parte 5  Parte 6  Parte 7  Parte 8  Parte 10

॥ अथ पञ्चदशोऽध्यायः ॥ - atha pañcadaśo'dhyāyaḥ - Agora o décimo quinto capítulo

॥ पुरुषोत्तमयोगः ॥ - puruṣottamayogaḥ - Yoga do Supremo Puruṣa

15.1- श्रीभगवानुवाच । ऊर्ध्वमूलमधःशाखमश्वत्थं प्राहुरव्ययम् । छन्दांसि यस्य पर्णानि यस्तं वेद स वेदवित् ॥ १५.१॥

śrībhagavānuvāca । ūrdhvamūlamadhaḥśākhamaśvatthaṃ prāhuravyayam । chandāṃsi yasya parṇāni yastaṃ veda sa vedavit ॥ 15.1॥

श्रीभगवानुवाच [śrībhagavānuvāca] o senhor disse:* प्राहुः [prāhuḥ] eles (os śāstras - escrituras) falam* अव्ययम् [avyayam] da indestrutível* अश्वत्थम् [aśvattham] árvore ashvattha* यस्य [yasya] que (tem suas)* ऊर्ध्वमूलम् [ūrdhvamūlam] raízes para cima* अधःशाखम् [adhaḥśākham] e galhos para baixo* पर्णानि [parṇāni] suas folhas são* छन्दांसि [chandāṃsi] os hinos védicos* सः [saḥ] ele* यः [yaḥ] que* वेद [veda] sabe* तम् [tam] isso* वेदवित् [vedavit] é um conhecedor dos vedas* 

15.1- O Senhor disse: Os śāstras falam da indestrutível árvore ashvattha que tem suas raízes para cima e galhos para baixo, suas folhas são os Vedas; aquele que sabe disso, é um conhecedor dos Vedas.

15.2- अधश्चोर्ध्वं प्रसृतास्तस्य शाखा गुणप्रवृद्धा विषयप्रवालाः । अधश्च मूलान्यनुसन्ततानि कर्मानुबन्धीनि मनुष्यलोके ॥ १५.२॥

adhaścordhvaṃ prasṛtāstasya śākhā guṇapravṛddhā viṣayapravālāḥ । adhaśca mūlānyanusantatāni karmānubandhīni manuṣyaloke ॥ 15.2॥

तस्य [tasya] seus* शाखाः [śākhāḥ] ramos* प्रसृताः [prasṛtāḥ] estendem-se* उर्ध्वम् [urdhvam] para cima* च [ca] e* अधः [adhaḥ] para baixo* गुणप्रवृद्धाः [guṇapravṛddhāḥ] sendo nutridos pelos guṇas* / विषयप्रवालाः [viṣayapravālāḥ] os objetos dos sentidos são seus brotos* / च [ca] e* अधः [adhaḥ] abaixo* मनुष्यलोके [manuṣyaloke] no mundo dos humanos* मूलानि [mūlāni] suas raízes* अनुसन्ततानि [anusantatāni] se espalham* कर्मानुबन्धीनि [karmānubandhīni] promovendo a ação* 

15.2- Seus ramos estendem-se para baixo e para cima, sendo nutridos pelos guṇas; os objetos dos sentidos são seus brotos; abaixo, no mundo dos humanos, suas raízes se espalham promovendo a ação.

15.3/4- न रूपमस्येह तथोपलभ्यते नान्तो न चादिर्न च सम्प्रतिष्ठा । अश्वत्थमेनं सुविरूढमूलं असङ्गशस्त्रेण दृढेन छित्त्वा ॥ १५.३॥

ततः पदं तत्परिमार्गितव्यं यस्मिन्गता न निवर्तन्ति भूयः । तमेव चाद्यं पुरुषं प्रपद्ये । यतः प्रवृत्तिः प्रसृता पुराणी ॥ १५.४॥

na rūpamasyeha tathopalabhyate nānto na cādirna ca sampratiṣṭhā । aśvatthamenaṃ suvirūḍhamūlaṃ asaṅgaśastreṇa dṛḍhena chittvā ॥ 15.3॥

tataḥ padaṃ tatparimārgitavyaṃ yasmingatā na nivartanti bhūyaḥ । tameva cādyaṃ puruṣaṃ prapadye । yataḥ pravṛttiḥ prasṛtā purāṇī ॥ 15.4॥

अस्य [asya] sua* रूपम् [rūpam] forma* न [na ] não* उपलभ्यते [upalabhyate] é percebida* इह [iha] aqui, no mundo dos humanos* न [na] nem* अन्तः [antaḥ] seu fim* च [ca] e* न [na] nem* आदिः [ādiḥ] sua origem* च [ca] e* न [na] nem* सम्प्रतिष्ठा [sampratiṣṭhā] seus fundamentos* / तथा [tathā] e* छित्त्वा [chittvā] tendo cortado* दृढेन [dṛḍhena] com determinação* एनम् [enam] essa* अश्वत्थम् [aśvattham] árvore aśvattha* सुविरूढमूलम् [suvirūḍhamūlam] junto com suas raízes profundas* असङ्गशस्त्रेण [asaṅgaśastreṇa] pela espada do não-apego* ... ततः [tataḥ] então* तत् [tat] aquele* पदम् [padam] estado* परिमार्गितव्यम् [parimārgitavyam] deve ser buscado* च [ca] e* यस्मिन् [yasmin] que* गताः [gatāḥ] quando alcançado* न [na] ninguém* निवर्तन्ति [nivartanti] retorna* भूयः [bhūyaḥ] novamente* / प्रपद्ये [prapadye] eu procuro refúgio* तम् [tam] naquele* पुरुषम् [puruṣam] puruṣa* आद्यम् [ādyam] primordial* यतः [yataḥ] do qual* प्रसृता [prasṛtā] surgiu* पुराणी [purāṇī] a antiga* प्रवृत्तिः [pravṛttiḥ] corrente de criação* 

15.3/4- Sua forma não é percebida no mundo dos humanos. nem seu fim, nem sua origem ou seus fundamentos. Tendo cortado com determinação a árvore Asvattha, junto com suas raízes profundas pela espada afiada do não-apego, ... Então Aquele Estado deve ser buscado, e que quando alcançado ninguém retorna novamente. Eu procuro refúgio naquele Puruṣa primordial do qual surgiu essa antiga corrente de criação.

15.5- निर्मानमोहा जितसङ्गदोषा अध्यात्मनित्या विनिवृत्तकामाः । द्वन्द्वैर्विमुक्ताः सुखदुःखसंज्ञै-र्गच्छन्त्यमूढाः पदमव्ययं तत् ॥ १५ .५॥

nirmānamohā jitasaṅgadoṣā adhyātmanityā vinivṛttakāmāḥ । dvandvairvimuktāḥ sukhaduḥkhasaṃjñai-rgacchantyamūḍhāḥ padamavyayaṃ tat ॥ 15 .5॥

निर्मानमोहाः [nirmānamohāḥ] aqueles que estão livres do orgulho e da ilusão* जितसङ्गदोषाः [jitasaṅgadoṣāḥ] que superaram o mal do apego* विनिवृत्तकामाः [vinivṛttakāmāḥ] que estão livres dos desejos* अध्यात्मनित्याः [adhyātmanityāḥ] que estão permanentemente estabelecidos no self superior* विमुक्ताः [vimuktāḥ] que estão livres* द्वन्द्वैः [dvandvaiḥ] das dualidades* सुखदुःखसंज्ञैः [sukhaduḥkhasaṃjñaiḥ] como prazer e dor* गच्छन्ति [gacchanti] eles alcançam* अमूढाः [amūḍhāḥ] livres de ilusões* तत् [tat] esse* पदम् [padam] estado* अव्ययम् [avyayam] imperecível* 

15.5- Aqueles que estão livres do orgulho e da ilusão, que superaram o mal do apego, que estão livres dos desejos, que estão permanentemente estabelecidos no Self superior e que estão livres das dualidades como prazer e dor, eles alcançam, livres de ilusões, esse estado imperecível.

15.6- न तद्भासयते सूर्यो न शशाङ्को न पावकः । यद्गत्वा न निवर्तन्ते तद्धाम परमं मम ॥ १५.६॥ 

na tadbhāsayate sūryo na śaśāṅko na pāvakaḥ । yadgatvā na nivartante taddhāma paramaṃ mama ॥ 15.6॥

सूर्यः [sūryaḥ] o sol* न [na] não* भासयते [bhāsayate] ilumina* तत् [tat] aquele (lugar)* न [na] nem* शशाङ्कः [śaśāṅkaḥ] a lua* न [na] nem* पावकः [pāvakaḥ] o fogo* / तत् [tat] essa (é)* मम [mama] a minha* धाम [dhāma] morada* परमम् [paramam] suprema* यत् [yat] da qual (aqueles que)* गत्वा [gatvā] a alcançam* न [na] nunca* निवर्तन्ते [nivartante] retornam* 

15.6- O sol não ilumina aquele lugar, nem a lua, nem o fogo. Essa é a Minha morada suprema, da qual aqueles que a alcançam nunca retornam.

15.7- ममैवांशो जीवलोके जीवभूतः सनातनः । मनःषष्ठानीन्द्रियाणि प्रकृतिस्थानि कर्षति ॥ १५.७॥

mamaivāṃśo jīvaloke jīvabhūtaḥ sanātanaḥ । manaḥṣaṣṭhānīndriyāṇi prakṛtisthāni karṣati ॥ 15.7॥

अंशः [aṃśaḥ] um fragmento* सनातनः [sanātanaḥ] eterno* मम [mama] de mim* एव [eva] mesmo* जीवभूतः [jīva-bhūtaḥ] torna-se o jīva (self individual)* जीवलोके [jīva-loke] no mundo dos seres vivos* कर्षति [karṣati] e atrai para si* इन्द्रियाणि [indriyāṇi] os (cinco) órgãos da percepção* मनःषष्ठानी [manaḥṣaṣṭhānī] e mente (o sexto)* प्रकृतिस्थानि [prakṛtisthāni] reside em prakṛti* 

15.7- Um fragmento eterno de Mim mesmo, torna-se o Jīva (Self individual) no mundo dos seres vivos; ele atrai para si os cinco sentidos e mente (o sexto), que residem em Prakṛti.

15.8- शरीरं यदवाप्नोति यच्चाप्युत्क्रामतीश्वरः । गृहीत्वैतानि संयाति वायुर्गन्धानिवाशयात् ॥ १५.८॥

śarīraṃ yadavāpnoti yaccāpyutkrāmatīśvaraḥ । gṛhītvaitāni saṃyāti vāyurgandhānivāśayāt ॥ 15.8॥

अपि [api] pois* यत् [yat] quando* ईश्वरः [īśvaraḥ] īśvara (o senhor)* अवाप्नोति [avāpnoti] toma (para si)* शरीरम् [śarīram] um corpo* च [ca] e* यत् [yat] quando* उत्क्रामति [utkrāmati] se afasta (dele)* गृहीत्वा [gṛhītvā] tendo tomado* एतानि [etāni] esses (seis órgãos dos sentidos)* संयाति [saṃyāti] se move* इव [iva] como* वायुः [vāyuḥ] o vento* गन्धान् [gandhān] levando os perfumes (das flores)* आशयात् [āśayāt] de suas moradas* 

15.8- Quando Īśvara (o Senhor) toma um corpo e quando se afasta dele, leva esses (seis órgãos dos sentidos) consigo e se move, assim como o vento leva os perfumes das flores de suas moradas.

15.9- श्रोत्रं चक्षुः स्पर्शनं च रसनं घ्राणमेव च । अधिष्ठाय मनश्चायं विषयानुपसेवते ॥ १५.९॥

śrotraṃ cakṣuḥ sparśanaṃ ca rasanaṃ ghrāṇameva ca । adhiṣṭhāya manaścāyaṃ viṣayānupasevate ॥ 15.9॥

अयम् [ayam] ele (o jīva)* उपसेवते [upasevate] experimenta* विषयान् [viṣayān] os objetos dos sentidos* अधिष्ठाय [adhiṣṭhāya] empregando* श्रोत्रम् [śrotram] a audição* चक्षुः [cakṣuḥ] a visão* च [ca] e* स्पर्शनम् [sparśanam] os sentidos do tato* रसनम् [rasanam] do paladar* च [ca] e* घ्राणम् [ghrāṇam] do olfato* च [ca] e* एव [eva] também* मनः [manaḥ] a mente* 

15.9- O Jīva experimenta os objetos dos sentidos empregando a audição, a visão, o tato, o paladar, o olfato e, também, a mente.

15.10- उत्क्रामन्तं स्थितं वापि भुञ्जानं वा गुणान्वितम् । विमूढा नानुपश्यन्ति पश्यन्ति ज्ञानचक्षुषः ॥ १५.१०॥

utkrāmantaṃ sthitaṃ vāpi bhuñjānaṃ vā guṇānvitam । vimūḍhā nānupaśyanti paśyanti jñānacakṣuṣaḥ ॥ 15.10॥

विमूढाः [vimūḍhāḥ] os iludidos* न [na] não* अनुपश्यन्ति [anupaśyanti] percebem aquele que* उत्क्रामन्तम् [utkrāmantam] abandona* वा [vā] ou* अपि [api] mesmo* स्थितम् [sthitam] que permanece (no corpo)* वा [vā] ou* भुञ्जानम् [bhuñjānam] que experimenta (os objetos)* गुणान्वितम् [guṇānvitam] através do contato com os guṇas* ज्ञानचक्षुषः [jñānacakṣuṣaḥ] (mas) os dotados com o olho da sabedoria* पश्यन्ति [paśyanti] o percebem* 

15.10- Os iludidos não percebem aquele que abandona ou permanece (no corpo) ou experimenta os objetos através do contato com os guṇas, mas ele é percebido por aqueles que têm o olho da sabedoria.

15.11- यतन्तो योगिनश्चैनं पश्यन्त्यात्मन्यवस्थितम् । यतन्तोऽप्यकृतात्मानो नैनं पश्यन्त्यचेतसः ॥ १५.११॥

yatanto yoginaścainaṃ paśyantyātmanyavasthitam । yatanto'pyakṛtātmāno nainaṃ paśyantyacetasaḥ ॥ 15.11॥

योगिनः [yoginaḥ] os yogins* यतन्तः [yatantaḥ] empenhados (que praticam yoga)* पश्यन्ति [paśyanti] percebem-no* अवस्थितम् [avasthitam] como estabelecido* आत्मनि [ātmani] no Self* अपि [api] mas* अचेतसः [acetasaḥ] os não-inteligentes* च [ca] e* अकृतात्मान [akṛta ātmāna] não realizados (despreparados)* यतन्तः [yatantaḥ] embora se esforcem* एनम् [enam] nisso* नैनं [nainaṃ] não o* पश्यन्ति [paśyanti] vêem* 

15.11- Os Yogins que praticam Yoga percebem-no como estabelecido no Self, mas os despreparados e não-inteligentes, embora se esforcem, não O vêem.

15.12- यदादित्यगतं तेजो जगद्भासयतेऽखिलम् । यच्चन्द्रमसि यच्चाग्नौ तत्तेजो विद्धि मामकम् ॥ १५.१२॥

yadādityagataṃ tejo jagadbhāsayate'khilam । yaccandramasi yaccāgnau tattejo viddhi māmakam ॥ 15.12॥

यत् [yat] aquela* तेजः [tejaḥ] luz* आदित्यगतम् [ādityagatam] existente no sol* यत् [yat] que* भासयते [bhāsayate] ilumina* अखिलम् [akhilam] todo* जगत् [jagat] o universo* यत् [yat] e aquela* तेजः [tejaḥ] luz* चन्द्रमसि [candramasi] existente na lua* च [ca] e* अग्नौ [agnau] no fogo* विद्धि [viddhi] saiba que* तत् [tat] ela* मामकम् [māmakam] sou eu* 

15.12- Aquela luz existente no sol que ilumina todo o universo, e aquela luz existente na lua e no fogo, saiba que sou Eu.

15.13- गामाविश्य च भूतानि धारयाम्यहमोजसा । पुष्णामि चौषधीः सर्वाः सोमो भूत्वा रसात्मकः ॥ १५.१३॥

gāmāviśya ca bhūtāni dhārayāmyahamojasā । puṣṇāmi cauṣadhīḥ sarvāḥ somo bhūtvā rasātmakaḥ ॥ 15.13॥

च [ca] e* आविश्य [āviśya] penetrando* गाम् [gām ] na terra* अहम् [aham] eu* धारयामि [dhārayāmi] sustento* भूतानि [bhūtāni] todos os seres* ओजसा [ojasā] com minha energia vital* च [ca] e* भूत्वा [bhūtvā] tornando-me* रसात्मकः [rasātmakaḥ] o néctar* सोमः [somaḥ] da lua* पुष्णामि [puṣṇāmi] eu alimento* सर्वाः [sarvāḥ] todas* औषधीः [auṣadhīḥ] as plantas*

15.13- E penetrando na terra, Eu sustento todos os seres com Minha energia vital; e tornando-me o néctar da lua, Eu alimento todas as plantas.

15.14- अहं वैश्वानरो भूत्वा प्राणिनां देहमाश्रितः । प्राणापानसमायुक्तः पचाम्यन्नं चतुर्विधम् ॥ १५.१४॥

ahaṃ vaiśvānaro bhūtvā prāṇināṃ dehamāśritaḥ । prāṇāpānasamāyuktaḥ pacāmyannaṃ caturvidham ॥ 15.14॥

भूत्वा [bhūtvā] tornando-me* वैश्वानरः [vaiśvānaraḥ] o fogo universal* आश्रितः [āśritaḥ] eu permaneço* देहम् [deham] nos corpos* प्राणिनाम् [prāṇinām] dos seres vivos* प्राणापानसमायुक्तः [prāṇa-apāna-samāyuktaḥ] e mesclando-me com o prāṇa e o apāna* अहम् [aham] eu* पचामि [pacāmi] digiro* चतुर्विधम् [caturvidham] os quatro tipos de* अन्नम् [annam] alimentos* 

15.14- Tornando-Me o fogo universal, Eu permaneço nos corpos dos seres vivos e mesclando-Me com o Prāṇa e o Apāna, Eu digiro os quatro tipos de alimentos.

15.15- सर्वस्य चाहं हृदि सन्निविष्टो मत्तः स्मृतिर्ज्ञानमपोहनञ्च । वेदैश्च सर्वैरहमेव वेद्यो वेदान्तकृद्वेदविदेव चाहम् ॥ १५.१५॥

sarvasya cāhaṃ hṛdi sanniviṣṭo mattaḥ smṛtirjñānamapohanañca । vedaiśca sarvairahameva vedyo vedāntakṛdvedavideva cāham ॥ 15.15॥

च [ca] e* अहम् [aham] eu estou* सन्निविष्टः [sanniviṣṭaḥ] presente* हृदि [hṛdi] no coração* सर्वस्य [sarvasya] de todos* मत्तः [mattaḥ] de mim (procedem)* स्मृतिः [smṛtiḥ] a memória (smṛti)* ज्ञानम् [ज्ञानम्] o conhecimento (jñāna) च [ca] e* अपोहनम् [apohanam] a blindagem da realidade (apohana)* / अहम् [aham] eu sou* वेद्यः [vedyaḥ] quem deve ser conhecido* सर्वे [sarve] em todos* वेदैः [vedaiḥ] os Vedas* च [ca] e* एव [eva] de fato* वेदान्तकृत् [vedāntakṛt] sou o autor dos Vedanta* च [ca] e* एव [eva] também* अहम् [aham] eu sou* वेदवित् [vedavit] o conhecedor dos Vedas* 

15.15- E estou presente no coração de todos; de Mim procedem a memória (smṛti), o conhecimento (jñāna), e a blindagem da realidade (apohana). Eu sou quem deve ser conhecido em todos os Vedas. De fato, sou o autor do Vedanta e também sou o conhecedor dos Vedas.

15.16- द्वाविमौ पुरुषौ लोके क्षरश्चाक्षर एव च । क्षरः सर्वाणि भूतानि कूटस्थोऽक्षर उच्यते ॥ १५.१६॥

dvāvimau puruṣau loke kṣaraścākṣara eva ca । kṣaraḥ sarvāṇi bhūtāni kūṭastho'kṣara ucyate ॥ 15.16॥

द्वाविमौ [dvāvimau] desses dois* पुरुषौ [puruṣau] puruṣās* लोके [loke] (existentes) no mundo* क्षरः [kṣaraḥ] um é perecível* च [ca] e* अक्षर [akṣara] o outro é imperecível* सर्वाणि [sarvāṇi] todos* भूतानि [bhūtāni] os seres existentes* क्षरः [kṣaraḥ] são perecíveis* च [ca] e* कूटस्थ [kūṭastha] o imutável)* एव [eva] certamente* उच्यते [ucyate] é dito* अक्षर [akṣara] imperecível*

15.16- Dos dois Puruṣās desse mundo, um é perecível e o outro é imperecível; todos os seres existentes são perecíveis, e o imutável é o imperecível.

15.17- उत्तमः पुरुषस्त्वन्यः परमात्मेत्युदाहृतः । यो लोकत्रयमाविश्य बिभर्त्यव्यय ईश्वरः ॥ १५.१७॥

uttamaḥ puruṣastvanyaḥ paramātmetyudāhṛtaḥ । yo lokatrayamāviśya bibhartyavyaya īśvaraḥ ॥ 15.17॥

तु [tu] Mas* अन्यः [anyaḥ] outro (além desses dois está)* पुरुषःउत्तमः [puruṣaḥ-uttamaḥ] o puruṣa superior (puruṣottama)* इति [iti] assim* उदाहृतः [udāhṛtaḥ] chamado* परमात्मा [paramātmā] de paramātmā (self superior)* ईश्वरः [īśvaraḥ] īśvara* अव्ययः [avyayaḥ] o imperecível senhor* यः [yaḥ] que* आविश्य [āviśya] permeia* लोकत्रयम् [lokatrayam] os três mundos* बिभर्ति [bibharti] e os sustenta*

15.17- Mas, além desses dois, está o Puruṣottama, chamado de Paramātmā (Self superior), o imperecível Senhor Īśvara, que permeia os três mundos e os sustenta.

15.18- यस्मात्क्षरमतीतोऽहमक्षरादपि चोत्तमः । अतोऽस्मि लोके वेदे च प्रथितः पुरुषोत्तमः ॥ १५.१८॥

yasmātkṣaramatīto'hamakṣarādapi cottamaḥ । ato'smi loke vede ca prathitaḥ puruṣottamaḥ ॥ 15.18॥

यस्मात् [yasmāt] como* अहम् [aham] eu estou* अपि [api] ainda* अतीतः [atītaḥ] mais elevado (além)* क्षरम् [kṣaram] do perecível* च [ca] e* उत्तमः [uttamaḥ] superior* अक्षरात् [akṣarāt] ao imperecível* अतः [ataḥ] portanto* अस्मि [asmi] sou* प्रथितः [prathitaḥ] celebrado* पुरुषोत्तमः [puruṣottamaḥ] como o puruṣottama* लोके [loke] no mundo* च [ca] e* वेदे [vede] nos vedas* 

15.18- Como Eu estou além do perecível e sou superior ao imperecível, sou celebrado como o Puruṣottama no mundo e também nos Vedas.

15.19- यो मामेवमसम्मूढो जानाति पुरुषोत्तमम् । स सर्वविद्भजति मां सर्वभावेन भारत ॥ १५.१९॥

yo māmevamasammūḍho jānāti puruṣottamam । sa sarvavidbhajati māṃ sarvabhāvena bhārata ॥ 15.19॥

यः [yaḥ] aquele que* असम्मूढः [asammūḍhaḥ] não é iludido* एवम् [evam] assim* माम् [mām] me* जानाति [jānāti] conhece* सर्ववित् [sarvavit] como o onisciente* पुरुषोत्तमम् [puruṣottamam] puruṣottama* सः [saḥ] ele* माम् [mām] me* भजति [bhajati] adora* सर्वभावेन [sarvabhāvena] com todo o seu ser* भारत [bhārata] ó bhārata (arjuna)*

15.19- Aquele que não é iludido e Me conhece como o onisciente Puruṣottama,  Me adora com todo o seu ser, ó Arjuna.

15.20- इति गुह्यतमं शास्त्रमिदमुक्तं मयानघ । एतद्बुद्ध्वा बुद्धिमान्स्यात्कृतकृत्यश्च भारत ॥ १५.२०॥ 

iti guhyatamaṃ śāstramidamuktaṃ mayānagha । etadbuddhvā buddhimānsyātkṛtakṛtyaśca bhārata ॥ 15.20॥

इति [iti] assim* इदम् [idam] esse* शास्त्रम् [śāstram] conhecimento* गुह्यतमम् [guhyatamam] mais secreto* उक्तम् [uktam] foi transmitido* मया [mayā] por mim* अनघ [anagha] ó anagha (imaculado)* बुद्ध्वा [buddhvā] conhecendo* एतत् [etat] isso* स्यात् [syāt] (a pessoa) se tornará* बुद्धिमान् [buddhimān] sábia* च [ca] e* कृतकृत्यः [kṛtakṛtyaḥ] com seus deveres cumpridos* भारत [bhārata] ó bhārata (arjuna)* 

15.20- Assim esse conhecimento mais secreto foi transmitido por Mim, ó Anagha; Conhecendo-o, a pessoa se tornará sábia e com seus deveres cumpridos, ó Arjuna.

॥ इतिपञ्चदशोऽध्यायः ॥ - itipañcadaśo'dhyāyaḥ - Assim termina décimo quinto capítulo.

॥ अथ षोडशोऽध्यायः ॥   -   atha ṣoḍaśo'dhyāyaḥ    -    Agora o décimo sexto capítulo

॥ दैवासुरसम्पद्विभागयोगः ॥ - daivāsurasampadvibhāgayogaḥ - A natureza Divina e a Demoníaca

16.1/2/3- श्रीभगवानुवाच । अभयं सत्त्वसंशुद्धिर्ज्ञानयोगव्यवस्थितिः । दानं दमश्च यज्ञश्च स्वाध्यायस्तप आर्जवम् ॥ १६.१॥

अहिंसा सत्यमक्रोधस्त्यागः शान्तिरपैशुनम् । दया भूतेष्वलोलुप्त्वं मार्दवं ह्रीरचापलम् ॥ १६.२॥

तेजः क्षमा धृतिः शौचमद्रोहो नातिमानिता । भवन्ति सम्पदं दैवीमभिजातस्य भारत ॥ १६.३॥

śrībhagavānuvāca । abhayaṃ sattvasaṃśuddhirjñānayoga vyavasthitiḥ । dānaṃ damaśca yajñaśca svādhyāyastapa ārjavam ॥ 16.1॥

ahiṃsā satyamakrodhastyāgaḥ śāntirapaiśunam । dayā bhūteṣvaloluptvaṃ mārdavaṃ hrīracāpalam ॥ 16.2॥

tejaḥ kṣamā dhṛtiḥ śaucamadroho nātimānitā । bhavanti sampadaṃ daivīmabhijātasya bhārata ॥ 16.3॥

श्रीभगवानुवाच [śrībhagavānuvāca] o senhor disse:* अभयम् [abhayam] destemor* सत्त्वसंशुद्धिः [sattvasaṃśuddhiḥ] pureza do sattva (coração e mente)* ज्ञानयोगव्यवस्थितिः [jñānayogavyavasthitiḥ] firmeza no Yoga do Conhecimento* दानम् [dānam] caridade* दमः [damaḥ] controle dos sentidos* च [ca] e* यज्ञ [yajña] sacrifício* च [ca] e* स्वाध्यायः [svādhyāyaḥ] estudo dos śāstras (escrituras)* तपः [tapaḥ] austeridade* आर्जवम् [ārjavam] retidão* ... अहिंसा [ahiṃsā] não-violência* सत्यम् [satyam] veracidade* अक्रोधः [akrodhaḥ] ausência de ira* त्यागः [tyāgaḥ] renúncia* शान्तिः [śāntiḥ] paz* अपैशुनम् [apaiśunam] não calúniar* दया [dayā] compaixão para* भूतेषु [bhūteṣu] com os seres* अलोलुप्त्वं [aloluptvaṃ] não cobiçar* मार्दवम् [mārdavam] gentileza* ह्रीः [hrīḥ] modéstia* अचापलम् [acāpalam] equanimidade* ... तेजः [tejaḥ] vigor* क्षमा [kṣamā] perdão* धृतिः [dhṛtiḥ] fortaleza* शौचम् [śaucam] pureza* अद्रोहः [adrohaḥ] ausência de malícia* न-अतिमानिता [na-atimānitā] e não arrogância* भारत [bhārata] ó bhārata! (arjuna)* भवन्ति [bhavanti] existem (essas são as qualidades)* अभिजातस्य [abhijātasya] de quem nasce* सम्पदम् [sampadam] uma natureza* दैवीम् [daivīm] divina* 

16.1/2/3- O Senhor disse: Destemor, pureza de coração, firmeza no Yoga do conhecimento, caridade, controle dos sentidos, sacrifício, estudo dos śāstras, austeridade e retidão. ... Não-violência, veracidade, ausência de ira, renúncia, paz, não calúnia, compaixão para com todos os seres, libertação da ganância, gentileza, modéstia, equanimidade ... Vigor, perdão, fortaleza, pureza, ausência de malícia e não arrogância, ó Arjuna!; essas são as qualidades de quem nasce com uma natureza divina.

16.4- दम्भो दर्पोऽभिमानश्च क्रोधः पारुष्यमेव च । अज्ञानं चाभिजातस्य पार्थ सम्पदमासुरीम् ॥ १६.४॥

dambho darpo'bhimānaśca krodhaḥ pāruṣyameva ca । ajñānaṃ cābhijātasya pārtha sampadamāsurīm ॥ 16.4॥

दम्भः [dambhaḥ] hipocrisia* दर्पः [darpaḥ] arrogância* अभिमानः [abhimānaḥ] orgulho* च [ca] e* क्रोधः [krodhaḥ] ira* च [ca] e* एव [eva] também* पारुष्यम् [pāruṣyam] perversidade* च [ca] e* अज्ञानम् [ajñānam] ignorância* पार्थ [pārtha] ó partha (arjuna)* अभिजातस्य [abhijātasya] (essas são as qualidades) daquele que nasceu* सम्पदम् [sampadam] com herança (com uma natureza)* आसुरीम् [āsurīm] demoníaca* 

16.4- Hipocrisia, arrogância, orgulho, ira, também, perversidade e ignorância; essas, ó Arjuna, são as qualidades daquele que nasceu com uma natureza demoníaca.

16.5- दैवी सम्पद्विमोक्षाय निबन्धायासुरी मता । मा शुचः सम्पदं दैवीमभिजातोऽसि पाण्डव ॥ १६.५॥

daivī sampadvimokṣāya nibandhāyāsurī matā । mā śucaḥ sampadaṃ daivīmabhijāto'si pāṇḍava ॥ 16.5॥

सम्पत् [sampat] herança (a natureza)* दैवी [daivī] divine* मता [matā] é considerada (propícia)* विमोक्षाय [vimokṣāya] para a libertação* आसुरी [āsurī] e a demoníaca* निबन्धाय [nibandhāya] para a escravidão* मा [mā] não* शुचः [śucaḥ] se aflija* पाण्डव [pāṇḍava] ó pāṇḍava! (arjuna)* असि [asi] você foi* अभिजातः [abhijātaḥ] gerado com* सम्पदम् [sampadam] herança (a natureza)* दैवीम् [daivīm] divina* 

16.5- A natureza divina é considerada propícia para a Libertação, a demoníaca para a escravidão; não se aflija, ó Arjuna! você nasceu com qualidades divinas.

16.6- द्वौ भूतसर्गौ लोकेऽस्मिन्दैव आसुर एव च । दैवो विस्तरशः प्रोक्त आसुरं पार्थ मे शृणु ॥ १६.६॥

dvau bhūtasargau loke'smindaiva āsura eva ca । daivo vistaraśaḥ prokta āsuraṃ pārtha me śṛṇu ॥ 16.6॥ 

द्वौ [dvau] (existem) dois* भूतसर्गौ [bhūtasargau] tipos de seres* अस्मिन् [asmin] nesse* लोके [loke] no mundo* दैवः [daivaḥ] os divinos* च [ca] e* एव [eva] também* आसुरः [āsuraḥ] os demoníacos* / दैवः [daivaḥ] os divinos* प्रोक्तः [proktaḥ] foram descritos* विस्तरशः [vistaraśaḥ] em detalhes* / शृणु [śṛṇu] ouça* मे [me] de mim* पार्थ [pārtha] ó pārtha (arjuna)* आसुरम् [āsuram] sobre os demoníacos* 

16.6- Existem dois tipos de seres no mundo, os divinos e os demoníacos. Os divinos foram descritos em detalhes. Ouça de mim, ó Arjuna! sobre os demoníacos.

16.7- प्रवृत्तिं च निवृत्तिं च जना न विदुरासुराः । न शौचं नापि चाचारो न सत्यं तेषु विद्यते ॥ १६.७॥

pravṛttiṃ ca nivṛttiṃ ca janā na vidurāsurāḥ । na śaucaṃ nāpi cācāro na satyaṃ teṣu vidyate ॥ 16.7॥

जना [janā] as pessoas* आसुराः [āsurāḥ] demoníacas* न [na] não* विदुः [viduḥ] sabem* प्रवृत्तिम् [pravṛttim] (o que deve ser) feito* च [ca] e* न [na] nem* निवृत्तिम् [nivṛttim] (do que se) abster* तेषु [teṣu] nelas* न [na] não* विद्यते [vidyate] se encontra* शौचम् [śaucam] a pureza* च [ca] e* न [na] nem* आचारः [ācāraḥ] a conduta correta* च-अपि [ca-api] e nem* सत्यम् [satyam] a veracidade* 

16.7- As pessoas demoníacas não sabem o que deve ser feito e nem do que se abster; nelas não se encontra a pureza, nem a conduta correta e nem a veracidade.

16.8- असत्यमप्रतिष्ठं ते जगदाहुरनीश्वरम् । अपरस्परसम्भूतं किमन्यत्कामहैतुकम् ॥ १६.८॥ 

asatyamapratiṣṭhaṃ te jagadāhuranīśvaram । aparasparasambhūtaṃ kimanyatkāmahaitukam ॥ 16.8॥ 

ते [te] elas* आहुः [āhuḥ] dizem:* असत्यं [asatyaṃ] não há verdade* जगत् [jagat] no universo* अप्रतिष्ठं [apratiṣṭhaṃ] nem fundamento* अनीश्वरम् [anīśvaram] nem um Deus* अपरस्परसम्भूतम् [aparaspara sambhūtam] ele é produzido continuamente* किम्-अन्यत्-कामहैतुकम् [kim-anyat-kāmahaitukam] que causa mais existe além do desejo?*

16.8- Elas dizem: Não há verdade no universo, nem fundamento, nem um Deus; ele é produzido continuamente, que causa mais existe além do desejo?

16.9- एतां दृष्टिमवष्टभ्य नष्टात्मानोऽल्पबुद्धयः । प्रभवन्त्युग्रकर्माणः क्षयाय जगतोऽहिताः ॥ १६.९॥ 

etāṃ dṛṣṭimavaṣṭabhya naṣṭātmāno'lpabuddhayaḥ । prabhavantyugrakarmāṇaḥ kṣayāya jagato'hitāḥ ॥ 16.9॥

अवष्टभ्य [avaṣṭabhya] reforçando* एताम् [etām] essa* दृष्टिम् [dṛṣṭim] visão* नष्टात्मानः [naṣṭātmānaḥ] esses seres arruinados* अल्पबुद्धयः [alpabuddhayaḥ] de intelecto estreito* उग्रकर्माणः [ugrakarmāṇaḥ] e atos ferozes* प्रभवन्ति [prabhavanti] avançam* अहिताः [ahitāḥ] como inimigos* क्षयाय [kṣayāya] para a destruição* जगत् [jagat] do mundo* 

16.9- Reforçando essa visão, esses seres arruinados de intelecto estreito e atos ferozes, avançam como inimigos para a destruição do mundo.

16.10- काममाश्रित्य दुष्पूरं दम्भमानमदान्विताः । मोहाद्गृहीत्वासद्ग्राहान्प्रवर्तन्तेऽशुचिव्रताः ॥ १६.१०॥ 

kāmamāśritya duṣpūraṃ dambhamānamadānvitāḥ । mohādgṛhītvāsadgrāhānpravartante'śucivratāḥ ॥ 16.10॥ 

आश्रित्य [āśritya] apoiando-se (impelidos)* कामम् [kāmam] por desejos* दुष्पूरम् [duṣpūram] insaciáveis* दम्भमानमदान्विताः [dambha māna mada anvitāḥ] dominados pela hipocrisia, orgulho e arrogância* गृहीत्वा [gṛhītvā] sustentando* असद्ग्राहान [asadgrāhāna] visões errôneas* मोहात् [mohāt] através da ilusão* प्रवर्तन्ते [pravartante] eles agem* अशुचिव्रताः [aśucivratāḥ] com resoluções impuras* 

16.10- Impelidos por desejos insaciáveis, dominados pela hipocrisia, orgulho e arrogância, sustentando visões errôneas através da ilusão, eles agem com resoluções impuras.

16.11/12- चिन्तामपरिमेयां च प्रलयान्तामुपाश्रिताः । कामोपभोगपरमा एतावदिति निश्चिताः ॥ १६.११॥

आशापाशशतैर्बद्धाः कामक्रोधपरायणाः । ईहन्ते कामभोगार्थमन्यायेनार्थसञ्चयान् ॥ १६.१२॥

cintāmaparimeyāṃ ca pralayāntāmupāśritāḥ । kāmopabhogaparamā etāvaditi niścitāḥ ॥ 16.11॥

āśāpāśaśatairbaddhāḥ kāmakrodhaparāyaṇāḥ । īhante kāmabhogārthamanyāyenārthasañcayān ॥ 16.12॥

उपाश्रिताः [upāśritāḥ] apegados* अपरिमेयाम् [aparimeyām] a inúmeras* चिन्ताम् [cintām] preocupações* प्रलयान्ताम् [pralayāntām] que só terminam no momento da dissolução (morte)* च [ca] e* कामोपभोगपरमाः [kāma upabhoga paramāḥ] tendo como objetivo mais elevado a realização dos desejos* इति [iti] assim* निश्चिताः [niścitāḥ] (estão) convencidos de que* एतावत् [etāvat] isso é tudo* ... बद्धाः [baddhāḥ] presos* आशापाशशतैः [āśāpāśaśataiḥ] por centenas de laços de esperança* कामक्रोधपरायणाः [kāma krodha parāyaṇāḥ] entregues ao desejo e à ira* ईहन्ते [īhante] eles procuram* अर्थसञ्चयान् [artha sañcayān] acumular riquezas* अन्यायेन [anyāyena] por outros (por meios injustos)* कामभोगार्थम् [kāmabhogārtham] para a realização de seus desejos* 

16.11/12- Apegados a inúmeras preocupações que só terminam no momento da morte e tendo como objetivo mais elevado a realização dos desejos, assim estão convencidos de que isso é tudo; ... Presos por centenas de laços de esperança, entregues ao desejo e à ira, eles procuram acumular riquezas por meios injustos para a realização de seus desejos.

16.13/14/15- इदमद्य मया लब्धमिमं प्राप्स्ये मनोरथम् । इदमस्तीदमपि मे भविष्यति पुनर्धनम् ॥ १६.१३॥

असौ मया हतः शत्रुर्हनिष्ये चापरानपि । ईश्वरोऽहमहं भोगी सिद्धोऽहं बलवान्सुखी ॥ १६.१४॥

आढ्योऽभिजनवानस्मि कोऽन्योऽस्ति सदृशो मया । यक्ष्ये दास्यामि मोदिष्य इत्यज्ञानविमोहिताः ॥ १६.१५॥

idamadya mayā labdhamimaṃ prāpsye manoratham । idamastīdamapi me bhaviṣyati punardhanam ॥ 16.13॥

asau mayā hataḥ śatrurhaniṣye cāparānapi । īśvaro'hamahaṃ bhogī siddho'haṃ balavānsukhī ॥16.14॥

āḍhyo'bhijanavānasmi ko'nyo'sti sadṛśo mayā । yakṣye dāsyāmi modiṣya ityajñānavimohitāḥ ॥ 16.15॥

इदम् [idam] isso* लब्धम् [labdham] foi ganho* मया [mayā] por mim* अद्य [adya] hoje* / प्राप्स्ये [prāpsye] e eu vou cumprir (realizar)* अपि [api] também* इमम् [imam] outros* मनोरथम् [manoratham] desejos* / इदम् [idam] isso* अस्ति [asti] é* मे [me] é meu* / धनम् [dhanam] e aquelas riquezas* पुनः [punaḥ] logo* भविष्यति [bhaviṣyati] serão (minhas)* ... असौ [asau] esse* शत्रुः [śatruḥ] inimigo* हतः [hataḥ] foi morto* मया [mayā] por mim* च [ca] e* हनिष्ये [haniṣye] destruirei* अपरान् [aparān] outros* अपि [api] também* / अहम् [aham] eu sou* ईश्वरः [īśvaraḥ] o senhor* भोगी [bhogī] o desfrutador* / अहम् [aham] eu sou* सिद्धः [siddhaḥ] perfeito* बलवान् [balavān] poderoso* सुखी [sukhī] e feliz* ... आढ्यः [āḍhyaḥ] rico* अभिजनवान् [abhijanavān] e bem-nascido* अस्मि [asmi] sou* कः [kaḥ] quem* अन्यः [anyaḥ] mais* अस्ति [asti] é* सदृशः [sadṛśaḥ] igual* मया [mayā] a mim?* यक्ष्ये [yakṣye] eu vou oferecer sacrifícios* दास्यामि [dāsyāmi] eu farei caridade* मोदिष्य [modiṣya] e terei prazeres* इति [iti] assim* अज्ञानविमोहिताः [ajñāna vimohitāḥ] (pensam dessa forma) os iludidos pela ignorância*

16.13/14/15- Isso foi ganho hoje por mim, eu também vou realizar outros desejos; isso é meu, e aquelas riquezas, também, logo serão minhas; ... Esse inimigo foi morto por mim; e destruirei outros também; Eu sou o senhor, o desfrutador; Eu sou perfeito, poderoso e feliz; ... Sou rico e bem-nascido; Quem mais é igual a mim? Eu vou oferecer sacrifícios. Eu farei caridade e terei prazeres. Dessa forma, pensam os iludidos pela ignorância.

16.16- अनेकचित्तविभ्रान्ता मोहजालसमावृताः । प्रसक्ताः कामभोगेषु पतन्ति नरकेऽशुचौ ॥ १६.१६॥

anekacittavibhrāntā mohajālasamāvṛtāḥ । prasaktāḥ kāmabhogeṣu patanti narake'śucau ॥ 16.16॥

अनेकचित्तविभ्रान्ताः [aneka citta vibhrāntāḥ] desorientados por muitos pensamentos* मोहजालसमावृताः [moha jāla samāvṛtāḥ] enredados nas armadilhas da ilusão* प्रसक्ताः [prasaktāḥ] e apegados* कामभोगेषु [kāma bhogeṣu] à gratificação dos desejos* पतन्ति [patanti] eles caem* अशुचौ [aśucau] num impuro* नरके [narake] inferno* 

16.16- Desorientados por muitos pensamentos, enredados nas armadilhas da ilusão e apegados à realização dos desejos, eles caem num impuro inferno.

16.17- आत्मसम्भाविताः स्तब्धा धनमानमदान्विताः । यजन्ते नामयज्ञैस्ते दम्भेनाविधिपूर्वकम् ॥ १६.१७॥

ātmasambhāvitāḥ stabdhā dhanamānamadānvitāḥ । yajante nāmayajñaiste dambhenāvidhipūrvakam ॥ 16.17॥

आत्मसम्भाविताः [ātma sambhāvitāḥ] presunçosos* स्तब्धा [stabdhā] obstinados* धनमानमदान्विताः [dhana māna mada anvitāḥ] cheios de arrogância e de orgulho das riquezas* ते [te] eles* यजन्ते [yajante] realizam* नामयज्ञैः [nāmayajñaiḥ] sacrifícios por aparência* दम्भेन् [dambhen] com hipocrisia* अविधिपूर्वकम् [avidhi pūrvakam] e sem respeito às regras* 

16.17- Presunçosos, obstinados, cheios de arrogância e de orgulho das riquezas, eles realizam sacrifícios por aparência e sem respeito às regras.

16.18- अहङ्कारं बलं दर्पं कामं क्रोधं च संश्रिताः । मामात्मपरदेहेषु प्रद्विषन्तोऽभ्यसूयकाः ॥ १६.१८॥

ahaṅkāraṃ balaṃ darpaṃ kāmaṃ krodhaṃ ca saṃśritāḥ । māmātmaparadeheṣu pradviṣanto'bhyasūyakāḥ ॥ 16.18॥

संश्रिताः [saṃśritāḥ] entregues* अहङ्कारम् [ahaṅkāram] ao egoísmo* बलम् [balam] ao poder* च [ca] e* दर्पम् [darpam] à arrogância* कामम् [kāmam] ao desejo* क्रोधम् [krodham] e à raiva* अभ्यसूयकाः [abhyasūyakāḥ] essas pessoas invejosas* माम् [mām] me* प्रद्विषन्तः [pradviṣantaḥ] odeiam* आत्मपरदेहेषु [ātmaparadeheṣu] (residindo) em seus corpos ou nos dos outros* 

16.18- Entregues ao egoísmo, ao poder e à arrogância e também ao desejo e à raiva, essas pessoas invejosas me odeiam, residindo em seus corpos ou nos dos outros.

16.19- तानहं द्विषतः क्रूरान्संसारेषु नराधमान् । क्षिपाम्यजस्रमशुभानासुरीष्वेव योनिषु ॥ १६.१९॥

tānahaṃ dviṣataḥ krūrānsaṃsāreṣu narādhamān । kṣipāmyajasramaśubhānāsurīṣveva yoniṣu ॥ 16.19॥

तान् [tān] esses (seres)* द्विषतः [dviṣataḥ] que odeiam* क्रूरान् [krūrān] e que são cruéis* नराधमान् [narādhamān] os piores entre os homens* अहम् [aham] eu* क्षिपामि [kṣipāmi] lanço* संसारेषु [saṃsāreṣu] no saṃsāra* अजस्रम् [ajasram] incessantemente* एव [eva] apenas* अशुभान् [aśubhān] em impuros* योनिषु [yoniṣu] ventres* आसुरीषु [āsurīṣu] demoníacos* 

16.19- Esses seres que odeiam e que são cruéis, os piores entre os homens, Eu lanço incessantemente no Saṃsāra, apenas em impuros ventres demoníacos.

16.20- आसुरीं योनिमापन्ना मूढा जन्मनि जन्मनि । मामप्राप्यैव कौन्तेय ततो यान्त्यधमां गतिम् ॥ १६.२०॥

āsurīṃ yonimāpannā mūḍhā janmani janmani । māmaprāpyaiva kaunteya tato yāntyadhamāṃ gatim ॥ 16.20॥

आपन्ना [āpannā] lançados* योनिम् [yonim] em ventres* आसुरीम् [āsurīm] demoníacos* जन्मनि जन्मनि [janmani janmani] de nascimento após nascimento* मूढाः [mūḍhāḥ] os iludidos* अप्राप्य [aprāpya] não encontrando* माम् [mām] me* ततः [tataḥ] então* यान्ति [yānti] afundam* गतिम् [gatim] (para um) estado* एव [eva] ainda* अधमाम् [adhamām] mais baixo* कौन्तेय [kaunteya] ó kaunteya (arjuna)* 

16.20- Lançados em ventres demoníacos, de nascimento após nascimento, os iludidos não Me encontrando afundam ainda mais, ó Arjuna!

16.21- त्रिविधं नरकस्येदं द्वारं नाशनमात्मनः । कामः क्रोधस्तथा लोभस्तस्मादेतत्त्रयं त्यजेत् ॥ १६.२१॥ 

trividhaṃ narakasyedaṃ dvāraṃ nāśanamātmanaḥ । kāmaḥ krodhastathā lobhastasmādetattrayaṃ tyajet ॥ 16.21॥ 

त्रिविधम् [trividham] tríplice* इदम् [idam] é esse* द्वारम् [dvāram] portão* नरकस्य [narakasya] do inferno* नाशनम् [nāśanam] que conduz à ruína* आत्मनः [ātmanaḥ] o self* कामः [kāmaḥ] o desejo* क्रोधः [krodhaḥ] a ira* तथा [tathā] também* लोभः [lobhaḥ] e a cobiça* तस्मात् [tasmāt] portanto* एतत् [etat] esses* त्रयम् [trayam] três* त्यजेत् [tyajet] devem ser abandonados* 

16.21- Tríplice é o portão do inferno que conduz à ruína, o Self: o desejo, a ira e a cobiça. Portanto, esses três devem ser abandonados.

16.22- एतैर्विमुक्तः कौन्तेय तमोद्वारैस्त्रिभिर्नरः । आचरत्यात्मनः श्रेयस्ततो याति परां गतिम् ॥ १६.२२॥

etairvimuktaḥ kaunteya tamodvāraistribhirnaraḥ । ācaratyātmanaḥ śreyastato yāti parāṃ gatim ॥ 16.22॥

नरः [naraḥ] o homem* विमुक्तः [vimuktaḥ] que se liberta* एतैः [etaiḥ] desses* त्रिभिः [tribhiḥ] três* तमोद्वारैः [tamodvāraiḥ] portões que conduzem às trevas* कौन्तेय [kaunteya] ó kaunteya (ó arjuna)* आचरति [ācarati] faz* श्रेयः [śreyaḥ] o que é bom* आत्मनः [ātmanaḥ] para sua si* ततः [tataḥ] e então* याति [yāti] atinge* पराम् [parām] o mais elevado* गतिम् [gatim] estado* 

16.22- O homem que se liberta desses três portões que conduzem às trevas, ó Arjuna! faz o que é bom para sua si e então atinge o estado mais elevado.

16.23- यः शास्त्रविधिमुत्सृज्य वर्तते कामकारतः । न स सिद्धिमवाप्नोति न सुखं न परां गतिम् ॥ १६.२३॥

yaḥ śāstravidhimutsṛjya vartate kāmakārataḥ । na sa siddhimavāpnoti na sukhaṃ na parāṃ gatim ॥ 16.23॥

यः [yaḥ] aquele* उत्सृज्य [utsṛjya] que descarta* शास्त्रविधिम् [śāstravidhim] as determinações dos śāstras (escrituras)* वर्तते [vartate] e age* कामकारतः [kāmakārataḥ] impulsionado pelos seus desejos* सः [saḥ] ele* न [na] não* अवाप्नोति [avāpnoti] atinge* सिद्धिम् [siddhim] a perfeição* न nem* सुखम् [sukham] a felicidade* न [na] e nem* पराम् [parām] o supremo* गतिम् [gatim] o objetivo* 

16.23- Aquele que descarta as determinações dos Śāstras e age impulsionado pelos seus desejos não atinge a perfeição ou a felicidade e nem o objetivo mais elevado.

16.24- तस्माच्छास्त्रं प्रमाणं ते कार्याकार्यव्यवस्थितौ । ज्ञात्वा शास्त्रविधानोक्तं कर्म कर्तुमिहार्हसि ॥ १६.२४॥

tasmācchāstraṃ pramāṇaṃ te kāryākāryavyavasthitau । jñātvā śāstravidhānoktaṃ karma kartumihārhasi ॥ 16.24॥

तस्मात् [tasmāt] portanto* शास्त्रम् [śāstram] os śāstras (escrituras)* प्रमाणम् [pramāṇam] devem ser a autoridade* कार्याकार्यव्यवस्थितौ [kāryā akārya vyavasthitau] para determinar a ação certa e a errada* / ज्ञात्वा [jñātvā] conhecendo* शास्त्रविधानोक्तम् [śāstra vidhāna uktam] as imposições das escrituras* ते [te] você* अर्हसि [arhasi] é capaz* कर्तुम् [kartum] de realizar* कर्म [karma] ações (com retidão)* इह [iha] nesse mundo)* 

16.24- Portanto, os Śāstras devem ser a autoridade para determinar a ação correta. Conhecendo as imposições das escrituras, você pode agir com retidão nesse mundo.

॥ इतिषोडशोऽध्यायः ॥ - itiṣoḍaśo'dhyāyaḥ - Assim termina décimo sexto capítulo.

॥ अथ सप्तदशोऽध्यायः ॥  -  atha saptadaśo'dhyāyaḥ  -  Agora o décimo sétimo capítulo

॥ श्रद्धात्रयविभागयोगः ॥ - śraddhātrayavibhāgayogaḥ - A distinção dos três tipos de fé

17.1- अर्जुन उवाच । ये शास्त्रविधिमुत्सृज्य यजन्ते श्रद्धयान्विताः । तेषां निष्ठा तु का कृष्ण सत्त्वमाहो रजस्तमः ॥ १७.१॥

arjuna uvāca । ye śāstravidhimutsṛjya yajante śraddhayānvitāḥ । teṣāṃ niṣṭhā tu kā kṛṣṇa sattvamāho rajastamaḥ ॥ 17.1॥

अर्जुन उवाच [arjuna uvāca] *arjuna disse: ये [ye] aqueles* उत्सृज्य [utsṛjya] que negligenciam* शास्त्रविधिम् [śāstra vidhim] as imposições das escrituras* यजन्ते [yajante] e realizam sacrifícios* श्रद्धयान्विताः [śraddhayānvitāḥ] com fé* का [kā] qual é* तु [tu] realmente* तेषाम् [teṣām]] a sua* निष्ठा [niṣṭhā condição?* कृष्ण [kṛṣṇa] ó kṛṣṇa* आहो [āho] é* सत्त्वम् [sattvam] sattva* रजः [rajaḥ] rajas* तमः [tamaḥ] ou tamas* 

17.1- Arjuna disse: Aqueles que negligenciam as imposições das escrituras e realizam sacrifícios com fé, Qual é a sua condição? ó Kṛṣṇa! É sattva, rajas ou tamas?

17.2- श्रीभगवानुवाच । त्रिविधा भवति श्रद्धा देहिनां सा स्वभावजा । सात्त्विकी राजसी चैव तामसी चेति तां शृणु ॥ १७.२॥

śrībhagavānuvāca । trividhā bhavati śraddhā dehināṃ sā svabhāvajā । sāttvikī rājasī caiva tāmasī ceti tāṃ śṛṇu ॥ 17.2॥

श्रद्धा [śraddhā] a fé* देहिनाम् [dehinām] do jīva (self)* भवति [bhavati] é* त्रिविधा [trividhā] de três tipos* सा [sā] que é* स्वभावजा [svabhāvajā] nascida de sua própria natureza* सात्त्विकी [sāttvikī] sāttvika* च [ca] e* राजसी [rājasī] rājasika* च [ca] e* एव [eva] também* तामसी [tāmasī] tāmasika* / इति [iti] agora* शृणु [śṛṇu] ouça* 

ताम् [tām] sobre isso* 

17.2- A fé do Jīva é de três tipos, nascida de sua própria natureza: é sāttvika, rājasika ou tāmasika. Ouça agora sobre isso.

17.3- सत्त्वानुरूपा सर्वस्य श्रद्धा भवति भारत । श्रद्धामयोऽयं पुरुषो यो यच्छ्रद्धः स एव सः ॥ १७.३॥

sattvānurūpā sarvasya śraddhā bhavati bhārata । śraddhāmayo'yaṃ puruṣo yo yacchraddhaḥ sa eva saḥ ॥ 17.3॥

श्रद्धा [śraddhā] a fé* सर्वस्य [sarvasya] de cada indivíduo* भारत [bhārata] ó bhārata! (arjuna)* भवति [bhavati] está* सत्त्वानुरूपा [sattva anurūpā] de acordo com sua própria natureza (sattvānurūpā)* / अयम् [ayam] esse* पुरुषः [puruṣaḥ] homem* श्रद्धामयः [śraddhāmayaḥ] é feito de fé* यच्छ्रद्धः [yat śraddhaḥ] qualquer que seja sua fé (conforme sua fé)* सः [saḥ] ele* एव [eva] com certeza* सः [saḥ] ele é* 

17.3- A fé de cada indivíduo, ó Arjuna! está de acordo com sua própria natureza. O homem é feito de fé: conforme é sua fé, assim, com certeza, ele é.

17.4- यजन्ते सात्त्विका देवान्यक्षरक्षांसि राजसाः । प्रेतान्भूतगणांश्चान्ये यजन्ते तामसा जनाः ॥ १७.४॥

yajante sāttvikā devānyakṣarakṣāṃsi rājasāḥ । pretānbhūtagaṇāṃścānye yajante tāmasā janāḥ ॥ 17.4॥

जनाः [janāḥ] as pessoas* सात्त्विकाः [sāttvikāḥ] de natureza sāttvika* यजन्ते [yajante] adoram* देवान् [devān] os deuses* राजसाः [rājasāḥ] as de natureza rājasika* यजन्ते [yajante] adoram* यक्षरक्षांसि [yakṣarakṣāṃsi] os yakṣas e os rākṣasas* च [ca] e* अन्य [anya] outros* तामसाः [tāmasāḥ] as de natureza tāmasika* भूतगणान् [bhūtagaṇān] a multidão dos elementais* प्रेतान् [pretān] e abantesmas* 

17.4- As pessoas de natureza sāttvika adoram os deuses, as de natureza rājasika adoram os yakṣas e os rākṣasas, as de natureza tāmasika adoram espíritos naturais e abantesmas.

17.5/6- अशास्त्रविहितं घोरं तप्यन्ते ये तपो जनाः । दम्भाहङ्कारसंयुक्ताः कामरागबलान्विताः ॥ १७.५॥

कर्षयन्तः शरीरस्थं भूतग्राममचेतसः । मां चैवान्तःशरीरस्थं तान्विद्ध्यासुरनिश्चयान् ॥ १७.६॥

aśāstravihitaṃ ghoraṃ tapyante ye tapo janāḥ । dambhāhaṅkārasaṃyuktāḥ kāmarāgabalānvitāḥ ॥ 17.5॥

karṣayantaḥ śarīrasthaṃ bhūtagrāmamacetasaḥ । māṃ caivāntaḥśarīrasthaṃ tānviddhyāsuraniścayān ॥ 17.6॥

ये [ye] aqueles* जनाः [janāḥ] homens* तप्यन्ते [tapyante] que praticam* तपः [tapaḥ] austeridades* घोरम् [ghoram] terríveis* अशास्त्रविहितम् [aśāstra vihitam] não prescritas pelas escrituras* कामरागबलान्विताः [kāma rāga bala anvitāḥ] impelidos pela força do desejo e do apego* दम्भाहङ्कारसंयुक्ताः [dambha ahaṅkāra saṃyuktāḥ] e devido à hipocrisia e ao egoísmo* ... कर्शयन्तः [karśayantaḥ] torturam* अचेतसः [acetasaḥ] sem razão* भूतग्रामम् [bhūtagrāmam] todos os elementos* शरीरस्थं [śarīrasthaṃ] do corpo* च [ca] e* माम् [mām] a mim* एव [eva] também* अन्तःशरीरस्थम् [antaḥ śarīra stham] que moro dentro do corpo* / विद्धिः [viddhiḥ] saiba que* तान् [tān] essa (resolução)* आसुरनिश्चयान् [āsura niścayān] é de natureza demoníaca* 

17.5/6- Aqueles homens que praticam austeridades terríveis, não prescritas pelas escrituras, impelidos pela força do desejo e da paixão e devido à hipocrisia e ao egoísmo, ... torturam sem razão todos os elementos do corpo, e a Mim, também, que moro dentro do corpo, saiba que essa resolução é de natureza demoníaca.

17.7- आहारस्त्वपि सर्वस्य त्रिविधो भवति प्रियः । यज्ञस्तपस्तथा दानं तेषां भेदमिमं शृणु ॥ १७.७॥

āhārastvapi sarvasya trividho bhavati priyaḥ । yajñastapastathā dānaṃ teṣāṃ bhedamimaṃ śṛṇu ॥ 17.7॥

तु [tu] de fato* आहारः [āhāraḥ] o alimento que* अपि [api] também* प्रियः [priyaḥ] é caro* सर्वस्य [sarvasya] a todos* भवति [bhavati] é* त्रिविधा [trividhā] de três tipos* इमम् [imam] (assim como) esses* यज्ञः [yajñaḥ] sacrifícios* तपः [tapaḥ] austeridades* तथा [tathā] e também* दानम् [dānam] a caridade* / शृणु [śṛṇu] ouça* भेदम् [bhedam] a distinção* तेषाम् [teṣām] entre eles* 

17.7- O alimento que também é caro a todos, é de três tipos, assim como os sacrifícios, a austeridades e a caridade. Ouça agora a distinção entre eles.

17.8- आयुःसत्त्वबलारोग्यसुखप्रीतिविवर्धनाः । रस्याः स्निग्धाः स्थिरा हृद्या आहाराः सात्त्विकप्रियाः ॥ १७.८॥

āyuḥsattvabalārogyasukhaprītivivardhanāḥ । rasyāḥ snigdhāḥ sthirā hṛdyā āhārāḥ sāttvikapriyāḥ ॥ 17.8॥

आहाराः [āhārāḥ] os alimentos* विवर्धनाः [vivardhanāḥ] que promovem* आयुः [āyuḥ] a longevidade (a vida)* सत्त्व [sattva] a lucidez* बलम् [balam] a força* आरोग्यम् [ārogyam] a saúde* सुखम् [sukham] a alegria* प्रीति [prīti] o prazer* रस्याः [rasyāḥ] (que são) saborosos* स्निग्धाः [snigdhāḥ] oleaginosos* स्थिराः [sthirāḥ] substanciais* हृद्या [hṛdyā] e apetitosos* सात्त्विकप्रियाः [sāttvikapriyāḥ] são caros às pessoas de natureza sāttvika* 

17.8- Os alimentos que promovem a vida, a lucidez, a força, a saúde, a alegria e o prazer, que são saborosos, oleaginosos, substanciais e apetitosos, são caros às pessoas de natureza Sāttvika.

17.9- कट्वम्ललवणात्युष्णतीक्ष्णरूक्षविदाहिनः । आहारा राजसस्येष्टा दुःखशोकामयप्रदाः ॥ १७.९॥

kaṭvamlalavaṇātyuṣṇatīkṣṇarūkṣavidāhinaḥ । āhārā rājasasyeṣṭā duḥkhaśokāmayapradāḥ ॥ 17.9॥

आहाराः [āhārāḥ] os alimentos* कटुः [kaṭuḥ] amargos* अम्ल [amla] azedos* लवणः [lavaṇaḥ] salgados* अत्युष्ण [atyuṣṇa] excessivamente quentes* तीक्ष्णः [tīkṣṇaḥ] pungentes* रूक्षः [rūkṣaḥ] secos* विदाहिनः [vidāhinaḥ] picantes* इष्टाः [iṣṭāḥ] são apreciados (pelas pessoas)* राजसस्य [rājasasya] de natureza rājasika* दुःखशोकामयप्रदाः [duḥkha śoka āmaya pradāḥ] e causam dor, tristeza e doenças* 

17.9- Os alimentos que são amargos, azedos, salgados, muito quentes, pungentes, secos e picantes são apreciados pelas pessoas de natureza Rājasika e causam dor, tristeza e doença.

17.10- यातयामं गतरसं पूति पर्युषितं च यत् । उच्छिष्टमपि चामेध्यं भोजनं तामसप्रियम् ॥ १७.१०॥

yātayāmaṃ gatarasaṃ pūti paryuṣitaṃ ca yat । ucchiṣṭamapi cāmedhyaṃ bhojanaṃ tāmasapriyam ॥ 17.10॥

यत् [yat] aquilo (que é)* यातयामम् [yātayāmam] em decomposição (passado)* गतरसम् [gatarasam] insípido* पूति [pūti] pútrido* पर्युषितम् [paryuṣitam] e velho (vencido)* च [ca] e* उच्छिष्टम् [ucchiṣṭam] restos de outras pessoas (residual)* च [ca] e* अपि [api] também* अमेध्यम् [amedhyam] contaminado* भोजनम् [bhojanam] (é o) alimento* तामसप्रियम् [tāmasapriyam] que atrai pessoas de natureza tāmasika* 

17.10- Aquilo que é passado, insípido, pútrido, vencido, residual e contaminado, é o alimento que atrai pessoas de natureza Tāmasika.

17.11- अफलाकाङ्क्षिभिर्यज्ञो विधिदृष्टो य इज्यते । यष्टव्यमेवेति मनः समाधाय स सात्त्विकः ॥ १७.११॥

aphalākāṅkṣibhiryajño vidhidṛṣṭo ya ijyate । yaṣṭavyameveti manaḥ samādhāya sa sāttvikaḥ ॥ 17.11॥

एव [eva] apenas* यज्ञः [yajñaḥ] o sacrifício* यः [yaḥ] que* इज्यते [ijyate] é oferecido* विधिदृष्टः [vidhi dṛṣṭaḥ] observando as injunções das escrituras* असः [saḥ] por aqueles* फलाकाङ्क्षिभिः [aphala ākāṅkṣibhiḥ] que não desejam recompensa* मनः-समाधाय-यष्टव्यम् [manaḥ-samādhāya-yaṣṭavyam] (e que) pensam firmemente que é seu dever oferecer sacrifício* इति [iti] então, é* सात्त्विकः [sāttvikaḥ] sāttviko* 

17.11- O sacrifício que é oferecido, observando as injunções das escrituras, por aqueles que não desejam recompensa e que acreditam firmemente que é seu dever oferecer sacrifício, é de natureza Sāttvika.

17.12- अभिसन्धाय तु फलं दम्भार्थमपि चैव यत् । इज्यते भरतश्रेष्ठ तं यज्ञं विद्धि राजसम् ॥ १७.१२॥ 

abhisandhāya tu phalaṃ dambhārthamapi caiva yat । ijyate bharataśreṣṭha taṃ yajñaṃ viddhi rājasam ॥ 17.12॥ 

तु [tu] mas* विद्धि [viddhi] saiba* यत् [yat] que* तम् [tam] esse* यज्ञम् [yajñam] sacrifício* इज्यते [ijyate] oferecido* अभिसन्धाय [abhisandhāya] na expectativa* फलम् [phalam] de recompensa* च [ca] e* अपि [api] também* दम्भार्थम् [dambhārtham] para fins de exibição* भरतश्रेष्ठ [bharataśreṣṭha] ó bharataśreṣṭha! (arjuna)* एव [eva] certamente* राजसम् [rājasam] é de natureza rājasika* 

17.12- Mas, saiba que o sacrifício oferecido na expectativa de recompensa ou para fins de exibição, ó Arjuna! é de natureza Rājasika.

17.13- विधिहीनमसृष्टान्नं मन्त्रहीनमदक्षिणम् । श्रद्धाविरहितं यज्ञं तामसं परिचक्षते ॥ १७.१३॥

vidhihīnamasṛṣṭānnaṃ mantrahīnamadakṣiṇam । śraddhāvirahitaṃ yajñaṃ tāmasaṃ paricakṣate ॥ 17.13॥

यज्ञम् [yajñam] (aquele) sacrifício* विधिहीनम् [vidhihīnam] que é contrário às prescrições* असृष्टान्नम् [asṛṣṭānnam] no qual o alimento não é distribuído* मन्त्रहीनम् [mantrahīnam] nenhum mantra é cantado* अदक्षिणम् [adakṣiṇam] e sem doações (ao sacerdote)* श्रद्धाविरहितम् [śraddhāvirahitam] e que é desprovido de fé* परिचक्षते [paricakṣate] diz-se que* तामसम् [tāmasam] é de natureza tāmasika* 

17.13- Aquele sacrifício que é contrário às prescrições, no qual o alimento não é distribuído, nenhum mantra é cantado e sem doações, e que é desprovido de fé, diz-se que é de natureza Tāmasika.

17.14- देवद्विजगुरुप्राज्ञपूजनं शौचमार्जवम् । ब्रह्मचर्यमहिंसा च शारीरं तप उच्यते ॥ १७.१४॥

devadvijaguruprājñapūjanaṃ śaucamārjavam । brahmacaryam ahiṃsā ca śārīraṃ tapa ucyate ॥ 17.14॥

देव द्विज गुरु प्राज्ञ पूजनम् [deva dvija guru prājña pūjanam] adoração aos deuses, aos nascidos duas vezes, aos professores e aos sábios* च [ca] e* शौचम् [śaucam] pureza* आर्जवम् [ārjavam] franqueza* ब्रह्मचर्यम् [brahmacaryam] celibato* अहिंसा [ahiṃsā] e não-violência* उच्यते [ucyate] (isso) se chama* तपः [tapaḥ] austeridade* शारीरम् [śārīram] do corpo* 

17.14- Adoração aos deuses, aos nascidos duas vezes, aos professores e aos sábios; pureza, franqueza, celibato e não-violência; isso se chama a austeridade do corpo.

17.15- अनुद्वेगकरं वाक्यं सत्यं प्रियहितं च यत् । स्वाध्यायाभ्यसनं चैव वाङ्मयं तप उच्यते ॥ १७.१५॥

anudvegakaraṃ vākyaṃ satyaṃ priyahitaṃ ca yat । svādhyāyābhyasanaṃ caiva vāṅmayaṃ tapa ucyate ॥ 17.15॥

वाक्यम् [vākyam] fala* यत् [yat] que* अनुद्वेगकरम् [anudvegakaram] não causa transtorno* सत्यम् [satyam] que é verídica* च [ca] e* एव [eva] também* प्रियहितम् [priyahitam] agradável e benéfica* च [ca] e* स्वाध्यायाभ्यसनम् [svādhyāya ābhyasanam] a prática do auto-estudo* उच्यते [ucyate] (isso tudo) se chama* तपः [tapaḥ] a austeridade* वाङ्मयम् [vāṅmayam] da fala*

17.15- Fala que não causa transtorno, que é verídica, agradável e benéfica, e a prática do auto-estudo, constituem a austeridade da fala.

17.16- मनः प्रसादः सौम्यत्वं मौनमात्मविनिग्रहः । भावसंशुद्धिरित्येतत्तपो मानसमुच्यते ॥ १७.१६॥

manaḥ prasādaḥ saumyatvaṃ maunamātmavinigrahaḥ । bhāvasaṃśuddhirityetattapo mānasamucyate ॥ 17.16॥

मनःप्रसादः [manaḥprasādaḥ] serenidade da mente* सौम्यत्वम् [saumyatvam] generosidade* मौनम् [maunam] silêncio* आत्मविनिग्रहः [ātmavinigrahaḥ] autocontrole* इति [iti] também* भावसंशुद्धिः [bhāvasaṃśuddhiḥ] pureza da mente* एतत् [etat] isso* उच्यते [ucyate] se chama* तपः [tapaḥ] austeridade* मानसम् [mānasam] mental* 

17.16- Serenidade da mente, generosidade, silêncio, autocontrole, pureza da mente; isso se chama austeridade mental.

17.17- श्रद्धया परया तप्तं तपस्तत्त्रिविधं नरैः । अफलाकाङ्क्षिभिर्युक्तैः सात्त्विकं परिचक्षते ॥ १७.१७॥

śraddhayā parayā taptaṃ tapastattrividhaṃ naraiḥ । aphalākāṅkṣibhiryuktaiḥ sāttvikaṃ paricakṣate ॥ 17.17॥

तत् [tat] essa* त्रिविधम् [trividham] tríplice* तपः [tapaḥ] austeridade* तप्तम् [taptam] executada* परया [parayā] com a maior* श्रद्धया [śraddhayā] fé* नरैः [naraiḥ] por homens* अफलाकाङ्क्षिभिः [aphalākāṅkṣibhiḥ] livres do desejo pelo fruto (da ação)* युक्तैः [yuktaiḥ] e que controlam (suas mentes)* परिचक्षते [paricakṣate] é considerada* सात्त्विकम् [sāttvikam] de natureza sāttvika* 

17.17- Essa tríplice austeridade executada com a maior fé por homens livres do desejo pelo fruto da ação e que controlam suas mentes, é considerada de natureza Sāttvika.

17.18- सत्कारमानपूजार्थं तपो दम्भेन चैव यत् । क्रियते तदिह प्रोक्तं राजसं चलमध्रुवम् ॥ १७.१८॥

satkāramānapūjārthaṃ tapo dambhena caiva yat । kriyate tadiha proktaṃ rājasaṃ calamadhruvam ॥ 17.18॥

तपः [tapaḥ] a austeridade* यत् [yat] que* क्रियते [kriyate] é praticada* सत्कारमानपूजार्थम् [satkāra māna pūjā artham] com a finalidade de obter respeito, honra e reverência* एव [eva] (ou por) mera* दम्भेन [dambhena] exibição* तत् [tat] ela* इह [iha] aqui* प्रोक्तम् [proktam] é considerada* राजसम् [rājasam] de natureza rājasika* चलम् [calam] instável* च [ca] e* अध्रुवम् [adhruvam] transitória*

17.18- A austeridade que é praticada com a finalidade de obter respeito, honra e reverência, ou por mera exibição, é aqui considerada de natureza Rājasika, instável e transitória.

17.19- मूढग्राहेणात्मनो यत्पीडया क्रियते तपः । परस्योत्सादनार्थं वा तत्तामसमुदाहृतम् ॥ १७.१९॥

mūḍhagrāheṇātmano yatpīḍayā kriyate tapaḥ । parasyotsādanārthaṃ vā tattāmasamudāhṛtam ॥ 17.19॥

तपः [tapaḥ] a austeridade* यत् [yat] que* क्रियते [kriyate] é executada* मूढग्राहेण [mūḍha grāheṇa] por premissa enganadora* पीडया [pīḍayā] como tortura* आत्मनः [ātmanaḥ] de si mesmo* वा [vā] ou* उत्सादनार्थम् [utsādana artham] com o propósito de destruir* परस्य [parasya] outros* तत् [tat] ela* उदाहृतम् [udāhṛtam] é considerada* तामसम् [tāmasam] de natureza tāmasika* 

17.19- A austeridade executada por premissa enganadora, como tortura de si mesmo, ou com o propósito de destruir outros, é considerada Tāmasika.

17.20- दातव्यमिति यद्दानं दीयतेऽनुपकारिणे । देशे काले च पात्रे च तद्दानं सात्त्विकं स्मृतम् ॥ १७.२०॥

dātavyamiti yaddānaṃ dīyate'nupakāriṇe । deśe kāle ca pātre ca taddānaṃ sāttvikaṃ smṛtam ॥ 17.20॥

दानम् [dānam] A doação* यत् [yat] que* दातव्यम् [dātavyam] deve ser oferecida a alguém* अनुपकारिणे [anupakāriṇe] de quem não se espera retribuição* च [ca] e* दीयते [dīyate] dada* पात्रे [pātre] a uma pessoa digna* देशे [deśe] em um lugar* च [ca] e* काले [kāle] em momento adequados* इति [iti] então* तत् [tat] essa* दानम् [dānam] doação* स्मृतम् [smṛtam] é considerada* सात्त्विकम् [sāttvikam] de natureza sāttvika*

17.20- A doação que deve ser oferecida a alguém, de quem não se espera retribuição e dada em lugar e em momento adequados a uma pessoa digna, então, essa doação é considerada de natureza Sāttvika.

17.21- यत्तु प्रत्युपकारार्थं फलमुद्दिश्य वा पुनः । दीयते च परिक्लिष्टं तद्दानं राजसं स्मृतम् ॥ १७.२१॥

yattu pratyupakārārthaṃ phalamuddiśya vā punaḥ । dīyate ca parikliṣṭaṃ taddānaṃ rājasaṃ smṛtam ॥ 17.21॥

तु [tu] mas* यत् [yat] aquela (doação)* दीयते [dīyate] oferecida* प्रत्युपकारार्थम् [pratyupakāra artham] com a esperança de obter algo em troca* वा [vā] or* उद्दिश्य [uddiśya] visando* फलम् [phalam] o fruto* पुनः [punaḥ] novamente (na outra vida)* च [ca] ou* परिक्लिष्टम् [parikliṣṭam] dada a contragosto* तत् [tat] essa* दानम् [dānam] doação* स्मृतम् [smṛtam] i é considerada* राजसम् [rājasam] de natureza rājasika* 

17.21- Mas aquela doação oferecida com a esperança de obter algo em troca, ou visando o fruto (na próxima vida), ou dada a contragosto, é considerada de natureza Rājasika.

17.22- अदेशकाले यद्दानमपात्रेभ्यश्च दीयते । असत्कृतमवज्ञातं तत्तामसमुदाहृतम् ॥ १७.२२॥ 

adeśakāle yaddānamapātrebhyaśca dīyate । asatkṛtamavajñātaṃ tattāmasamudāhṛtam ॥ 17.22॥ 

दानम् [dānam] a doação* यत् [yat] que* दीयते [dīyate] é oferecida* अदेशकाले [adeśakāle] em um lugar e hora errados* अपात्रेभ्यः [apātrebhyaḥ] para pessoas indignas* च [ca] e* असत्कृतम् [asatkṛtam] sem respeito* अवज्ञातम् [avajñātam] ou com insulto* तत् [tat] essa (doação)* उदाहृतम् [udāhṛtam] é considerada* तामसम् [tāmasam] de natureza tāmasika* 

17.22- A doação que é oferecida em um lugar e hora errados, para pessoas indignas e sem respeito, ou com insulto, é considerada de natureza Tāmasika

17.23- ओंतत्सदिति निर्देशो ब्रह्मणस्त्रिविधः स्मृतः । ब्राह्मणास्तेन वेदाश्च यज्ञाश्च विहिताः पुरा ॥ १७.२३॥ 

oṃtatsaditi nirdeśo brahmaṇastrividhaḥ smṛtaḥ । brāhmaṇāstena vedāśca yajñāśca vihitāḥ purā ॥ 17.23॥

ओंतत्सत् [oṃtatsat] oṃ tat sat* इति [iti] assim* स्मृतः [smṛtaḥ] é o consagrado* निर्देशः [nirdeśaḥ] símbolo* त्रिविधः [trividhaḥ] triplo* ब्रह्मणः [brahmaṇaḥ] do Brahman* तेन [tena] pelo qual* पुरा [purā] outrora* ब्राह्मणाः [brāhmaṇāḥ] os brāhmaṇas (casta sacerdotal)* च [ca] e* वेदाः [vedāḥ] os vedas* च [ca] e* यज्ञाः [yajñāḥ] os yajñas (sacrifícios)* विहिताः [vihitāḥ] foram criados* 

17.23- "Oṃ Tat Sat" - Assim é o consagrado símbolo triplo do Brahman, pelo qual, em tempos remotos, os brāhmaṇas, os Vedas e os yajñas, foram criados.

17.24- तस्मादोमित्युदाहृत्य यज्ञदानतपःक्रियाः । प्रवर्तन्ते विधानोक्ताः सततं ब्रह्मवादिनाम् ॥ १७.२४॥

tasmādomityudāhṛtya yajñadānatapaḥkriyāḥ । pravartante vidhānoktāḥ satataṃ brahmavādinām ॥ 17.24॥

तस्मात् [tasmāt] portanto* इति [iti] assim* उदाहृत्य [udāhṛtya] pronunciando* ओं [oṃ] oṃ* क्रियाः [yajña dāna tapaḥ kriyāḥ] (inicia) a realização dos ritos de sacrifício, a doação e a penitência* यज्ञदान तपः विधानोक्ताः [vidhānoktāḥ] como prescritos nas escrituras* सततम् [satatam] sempre* प्रवर्तन्ते [pravartante] realizadas* ब्रह्मवादिनाम् [brahmavādinām] pelos devotos de Brahman*

17.24- Portanto, pronunciando ॐ (Oṃ) é iniciada a realização dos ritos de sacrifício, a doação e a penitência como prescritos nas escrituras, sempre realizadas pelos devotos de Brahman.

17.25- तदित्यनभिसन्धाय फलं यज्ञतपःक्रियाः । दानक्रियाश्च विविधाः क्रियन्ते मोक्षकाङ्क्षिभिः ॥ १७.२५॥

tadityanabhisandhāya phalaṃ yajñatapaḥkriyāḥ । dānakriyāśca vividhāḥ kriyante mokṣakāṅkṣibhiḥ ॥ 17.25॥

इति [iti] assim (e com a pronúncia da palavra)* तत् [tat] tat (isso)* यज्ञ तपः क्रियाः [yajña tapaḥ kriyāḥ] os ritos de sacrifício, austeridade* च [ca] e* विविधाः [vividhāḥ] e vários* दानक्रियाः [dānakriyāḥ] ritos de caridade* क्रियन्ते [kriyante] são realizados* मोक्षकाङ्क्षिभिः [mokṣa kāṅkṣibhiḥ] por aqueles que desejam a libertação* अनभिसन्धाय-फलम् [anabhisandhāya-phalam] sem visar o fruto* 

17.25- E, com a pronúncia da palavra Tat, os ritos de sacrifício, austeridade e vários ritos de caridade são realizados por aqueles que desejam a libertação, sem visar o fruto.

17.26- सद्भावे साधुभावे च सदित्येतत्प्रयुज्यते । प्रशस्ते कर्मणि तथा सच्छब्दः पार्थ युज्यते ॥ १७.२६॥

sadbhāve sādhubhāve ca sadityetatprayujyate । praśaste karmaṇi tathā sacchabdaḥ pārtha yujyate ॥ 17.26॥

च [ca] e* एतत् [etat] essa (palavra)* सत् [sat] sat (ser)* प्रयुज्यते [prayujyate] é empregada* सद्भावे [sadbhāve] no sentido de realidade (real)* साधुभावे [sādhubhāve] e de bondade* इति [iti] assim* तथा [tathā] também* पार्थ [pārtha] ó pārtha! (arjuna)* शब्दः [śabdaḥ] a palavra* सत् [sat] sat* युज्यते [yujyate] é pronunciada* कर्मणि [karmaṇi] para ações* प्रशस्ते [praśaste] louváveis* 

17.26- E, a palavra Sat é empregada no sentido de real e de bondade; também, ó Arjuna! a palavra Sat é pronunciada para ações louváveis.

17.27- यज्ञे तपसि दाने च स्थितिः सदिति चोच्यते । कर्म चैव तदर्थीयं सदित्येवाभिधीयते ॥ १७.२७॥

yajñe tapasi dāne ca sthitiḥ saditi cocyate । karma caiva tadarthīyaṃ sadityevābhidhīyate ॥ 17.27॥

स्थितिः [sthitiḥ] perseverança* यज्ञे [yajñe] no sacrifício* च [ca] e* तपसि [tapasi] na austeridade* च [ca] e* दाने [dāne] na caridade* इति [iti] também* चउच्यते [ucyate] é chamada* सत् [sat] sat* च [ca] e* इति [iti] assim* एव [eva] também* कर्म [karma] (qualquer) ação* तदर्थीयम् [tat arthīyam] para tais fins* अभिधीयते [abhidhīyate] é chamada* एव [eva] mesmo* सत् [sat] sat* 

17.27- Perseverança no sacrifício, austeridade ou caridade também chama-se Sat; e assim também qualquer ação para tais fins é chamada de Sat.

17.28- अश्रद्धया हुतं दत्तं तपस्तप्तं कृतं च यत् । असदित्युच्यते पार्थ न च तत्प्रेत्य नो इह ॥ १७.२८॥

aśraddhayā hutaṃ dattaṃ tapastaptaṃ kṛtaṃ ca yat । asadityucyate pārtha na ca tatpretya no iha ॥ 17.28॥

तत् [tat] (tudo) que* हुतम् [hutam] é sacrificado* दत्तम् [dattam] dado* कृतम् [kṛtam] ou realizado* च [ca] e* यत् [yat] qualquer* तपः [tapaḥ] austeridade* तप्तम् [taptam] praticada* अश्रद्धया [aśraddhayā] sem fé* इति [iti] assim* उच्यते [ucyate] chama-se* असत् [asat] asat* पार्थ [pārtha] ó pārtha! (arjuna)* च [ca] e* न [na] nada (vale)* इह [iha] aqui* न [na] nem* प्रेत्य [pretya] após a morte (no além)* 

17.28 Tudo o que é sacrificado, dado ou realizado e qualquer austeridade praticada, sem fé, chama-se Asat, ó Arjuna! nada vale aqui nem no além.

॥ इतिसप्तदशोऽध्यायः ॥ - itisaptadaśo'dhyāyaḥ - Assim termina o décimo sétimo capítulo.

।। इति नवमः खण्डः ।। । iti navamaḥ khaṇḍaḥ। Assim termina a nona parte.